Komornik Sądowy – przedstawiciel władzy publicznej, posiadający własne kompetencje. Działa przy sądzie rejonowym. Zawód komornika jest zawodem zaufania publicznego w rozumieniu art. 17 ust. Konstytucji, co oznacza m.in, iż komornik jest gwarantem wykonalności wyroków sądowych wydanych w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej.

Powierzone przez państwo czynności egzekucyjne komornik wykonuje, używając pieczęci urzędowej z godłem państwa. Korzysta też z ochrony prawa karnego przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Równocześnie jednak sam podlega szczególnej odpowiedzialności w przypadku popełnienia przestępstw urzędniczych.

Podstawowym zadaniem komornika sądowego jest prowadzenie egzekucji sądowej, w ramach której, przy zastosowaniu określonych środków przymusu, dąży do wyegzekwowania (ściągnięcia) z majątku dłużnika należności dla wierzyciela, czyli np. dla banku z tytułu niespłaconego kredytu.

W sytuacji, w której zobowiązany przestaje spłacać kredyt bankowy, bank po wypowiedzeniu umowy kieruje sprawę na drogę sądową. Następnie sąd wydaje tzw. tytuł wykonawczy, czyli dokument stwierdzający istnienie obowiązku zapłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz wierzyciela i zawierający nakaz zapłaty tej kwoty. W postępowaniu tym sąd przed wydaniem nakazu ( tytułu wykonawczego) bada, czy z umowy wynika obowiązek zapłaty, jaka pozostała kwota do spłaty kredytu, jakie należy zasądzić odsetki ( ustawowe, umowne, czy karne) i inne koszty. W postępowaniu tym dłużnik (czyli kredytobiorca, który zalega ze spłatą rat kredytowych) może podnosić wszelkie argumenty, że obowiązek nie istnieje, że został wcześniej spłacony, że jest przedawniony, że wierzyciel udzielił mu zwłoki, itp. Bardzo ważnym jest, żeby dłużnik brał czynny udział w postępowaniu sądowym, podnosił wszelkie argumenty na swoją korzyść, bo po zakończeniu postępowania i wydaniu tytułu wykonawczego, nie będzie już takiej możliwości.

Po wydaniu tytułu wykonawczego, czyli już po zakończeniu postępowania przed sądem, wierzyciel może skierować sprawę do komornika na drogę postępowania egzekucyjnego. Podstawą egzekucji jest wniosek wierzyciela, w którym dokładnie winny być określone takie dane jak: imię i nazwisko dłużnika, w celu identyfikacji PESEL, NIP, nr dowodu osobistego, adres dłużnika, dokładnie określona kwota podlega ściągnięciu oraz wskazane sposoby egzekucji, czy egzekucja ma być prowadzona poprzez zajęcie pensji, czy z wierzytelności, bądź z rachunków bankowych, z udziałów, akcji, czy ruchomości (sprzętu, w tym ADG, RTV, pojazdów mechanicznych, komputerów, wyposażenia mieszkania, itp.), czy z nieruchomości dłużnika (działki, domu, mieszkania, garażu, itp.). Wierzyciel jest decydentem postępowania, od jego wniosków i woli zależy jakie sposoby zastosuje komornik.

Komornik jest związany treścią wniosku o wszczęcie egzekucji i nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym, bada tylko wniosek pod względem formalnym, czy został prawidłowo sporządzony, podpisany przez osobę upoważnioną, czy został dołączony tytuł wykonawczy.

Podstawowym zadaniem komornika sądowego jest prowadzenie egzekucji sądowej, w ramach której, przy zastosowaniu określonych środków przymusu, dąży do wyegzekwowania (ściągnięcia) z majątku dłużnika należności dla wierzyciela, czyli np. dla banku z tytułu niespłaconego kredytu. Egzekucja to przymus. Jest wszczynana w momencie, gdy po wcześniejszym przeprowadzeniu sprawy przez sąd i wydaniu tzw. tytułu wykonawczego, w którym zawarte jest nakazanie dłużnikowi określonego zachowania się ( np. spłaty zasądzonej kwoty pieniężnej ) w stosunku do wierzyciela , dłużnik w dalszym ciągu nie wykonuje obowiązku, nie spłaca długu. Komornik w toku postępowania egzekucyjnego stosuje środki przymusu, w celu doprowadzenia do wykonania obowiązku. Są to środki określone w przepisach prawa a polegają na przymusowym zajęciu składników majątku. Przy egzekucji świadczeń pieniężnych w stosunku do dłużnika może być prowadzona egzekucja z

• z ruchomości
• z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń emerytalno-rentowych
• z rachunków bankowych,
• z innych wierzytelności,
• z innych praw majątkowych, jak np. akcji, udziałów,
• z nieruchomości,
• przez zarząd przymusowy,
• przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.

Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, czyli dokument urzędowy potwierdzający istnienie i zakres kwalifikującego się do egzekucji roszczenia wierzyciela. Tytuł wykonawczy powinien dokładnie precyzować świadczenie, które ma być spełnione oraz osobę wierzyciela i dłużnika. Tytuł wykonawczy wydaje sąd w postępowaniu rozpoznawczym, które poprzedza postępowanie egzekucyjne.

Komornik nie może podejmować czynności egzekucyjnych bez złożenia przez wierzyciela ważnego tytułu wykonawczego oraz wniosku o wszczęcie egzekucji. Najczęściej wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego składany jest przez wierzyciela wskazanego w tytule wykonawczym. Może również zostać złożony na jego rzecz przez prokuratora, inny organ działający na takich samych zasadach jak prokurator, albo przez organizacje społeczna. W przypadku egzekucji z na rzecz banku takie sytuacje nie występują.

Złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji powoduje wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Komornik jest związany treścią wniosku. Nie może on egzekwować w rozmiarze szerszym, ani tez prowadzić egzekucje ze składników majątku, które nie zostały zawnioskowane przez wierzyciela.

Z chwilą wszczęcia egzekucji, komornik zawiadamia dłużnika o tym fakcie, podaje z jakiego tytułu, na rzecz kogo prowadzone jest postępowanie i jakich kwot dotyczy.

Dłużnik zostaje poddany standardowej procedurze egzekucyjnej.

Komornik może zająć mu składniki majątku, a następnie spieniężyć (sprzedać w trybie publicznej licytacji ruchomości, prawa majątkowe i nieruchomości) zgodnie z żądaniem wierzyciela.

Tak, komornik ma prawo wejść na posesję lub do domu właściciela pod jego nieobecność.
Zgodnie z przepisem art. 814 kpc, jeżeli cel egzekucji tego wymaga, komornik zarządza otworzenie mieszkania oraz innych pomieszczeń i schowków dłużnika, jak również przeszukuje jego rzeczy, mieszkanie i schowki. Gdyby to nie wystarczyło, komornik może ponadto przeszukać odzież, którą dłużnik ma na sobie. Komornik może to uczynić także wówczas, gdy dłużnik chce uczestniczyć w czynnościach lub gdy zachodzi podejrzenie, że chce ukryć przed egzekucją przedmioty, które ma przy sobie.

Komornik może skorzystać z pomocy dodatkowych osób, np. ślusarza w celu otwarcia pomieszczeń dłużnika.

Komornik przeprowadzając egzekucję mającą na celu zajęcie ruchomości, dokonuje ich zajęcia przez spisanie do protokołu zajęcia, oklejenie ruchomości znakami ujawniającymi zajęcie i ustanowienie dozorcy. Zajęte ruchomości, jeżeli komornik pozostawił w dozorze dłużnikowi, można używać, korzystać zgodnie z przeznaczeniem, nie można ich zbyć, zniszczyć i usunąć pod groźbą odpowiedzialności karnej. Dozorca w tym przypadku  nie odpowiada za normalne zużycie rzeczy.

Komornik może wszędzie dokonać zajęcia ruchomości- w miejscu zamieszkania dłużnika, w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej przez dłużnika.

Dłużnik nie musi być obecny przy czynnościach, natomiast świadkowie czynności, których ustanawia komornik, muszą mieć pełną zdolność do czynności prawnych (małoletni, czy ubezwłasnowolnione są wyłączone, nie mogą być świadkami czynności).

Katalog zachowań dłużnika pozostaje katalogiem otwartym, wśród zachowań dłużnika, które rodzą negatywne konsekwencje należałoby wymienić w szczególności te, które w swej istocie zostałyby poczytane jako utrudnianie czynności egzekucyjnych komornika poprzez niewłaściwe zachowanie, przeszkadzanie czy też udaremnianie czynności komornika. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w dyspozycji komornika sądowego znajdują się środki dyscyplinujące niewłaściwie zachowującego się dłużnika takie jak; upomnienie, wydalenie osoby, która zachowuje się niewłaściwe aż na grzywnie skończywszy.

W toczącym się postępowaniu egzekucyjnym wierzyciel jako jego dysponent może wskazać komornikowi kilka sposobów egzekucji przeciwko temu samemu dłużnikowi bacząc jednak na konieczność zastosowania sposobu najmniej dla dłużnika uciążliwego. Komornik, będąc związanym wnioskiem wierzyciela może prowadzić egzekucję świadczeń pieniężnych m.in. z wynagrodzenia za pracę, z rachunku bankowego, ze świadczeń emerytalno-rentowych, z nieruchomości. W odniesieniu do każdego sposobu egzekucji ustawodawca przewidział pewne ograniczenia łagodzące niejako dolegliwość egzekucji np. w postaci ograniczeń kwotowych czyli tzw. kwoty wolnej od potrąceń, poprzez określenie wysokości potrącanego świadczenia czy chociażby w postaci dodatkowych wymagań natury formalnej nakładanych na wierzyciela przy egzekucji z nieruchomości stanowiącej wspólność ustawową małżeńską. Wspomnieć należy także o ograniczeniach egzekucji mających naturę humanitarną, które zapewniają pewne minimum socjalne w przypadku skierowania egzekucji do ruchomości dłużnika. Katalog składników majątku nie podlegających zajęciu wyczerpująco opisuję art. 829 kodeksu postępowania cywilnego.

Po otrzymaniu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, dłużnik powinien uważnie zapoznać się z treścią pisma. Jeśli jakieś sformułowania będą niejasne, niezrozumiałe, można poprosić o pomoc pracowników kancelarii, w której prowadzona jest sprawa lub skorzystać z pomocy za pośrednictwem bezpłatnej infolinii Krajowej Rady Komorniczej. W każdy wtorek, w godzinach od 9 do 15, pod numerem telefonu 22 299 87 77 każdy może uzyskać pomoc w odszyfrowaniu prawniczych pojęć bądź w znalezieniu odpowiedzi na nurtujące pytania dotyczące postępowania egzekucyjnego.

Nie unikaj komornika! Uciekanie od problemu nie rozwiąże go. Nieodbieranie korespondencji i brak kontaktu z komornikiem nie jest żadnym rozwiązaniem. Komornik sądowy o dokonaniu kolejnych czynności egzekucyjnych zawiadamia dłużnika pismami wysyłanymi listami poleconymi za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. W przypadku nieodbierania dalszej korespondencji, dłużnik sam pozbawia się dostępu do informacji co dzieje się w prowadzonym przeciwko niemu postępowaniu egzekucyjnym. Ponadto, w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji zawarte są istotne informacje dotyczące tego na czyj wniosek wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne czy też na podstawie jakiego dokumentu jest prowadzona egzekucja.

W zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji komornik wskazuje:
1) wierzyciela – czyli osobę która domaga się zwrotu należnych jej pieniędzy bądź spełnienia określonego świadczenia o charakterze niepieniężnym (np. wydanie ruchomości- samochodu, mebli, sprzętu RTV czy opróżnienie, opuszczenie i wydanie wierzycielowi lokalu mieszkalnego);
2) dłużnika – czyli osobę, która jest zobowiązana wykonać dane świadczenie;
3) tytuł wykonawczy, w którym sąd nakazał dłużnikowi zwrot danego świadczenia na rzecz wierzyciela, tj.:
a) orzeczenie sądu, np. wyrok (w tym wyrok zaoczny), postanowienie, nakaz zapłaty (w postępowaniu nakazowym, upominawczym, elektronicznym upominawczym), które są prawomocne albo podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
b) orzeczenia referendarza sądowego, np. postanowienia lub nakazy zapłaty, prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
c) inne orzeczenia, ugody i akty, które na mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej, np. bankowy tytuł egzekucyjny (wydany przed uchyleniem stosownych przepisów prawa bankowego), orzeczenia sądów zagranicznych;
d) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
e) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
f) akt notarialny określony w pkt. d lub e, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.
Niemal wszystkie wymienione wyżej tytuły egzekucyjne, muszą mieć nadaną klauzulę wykonalności, aby stać się tytułami wykonawczymi i by móc być podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Wyjątkiem jest m.in. prawomocne postanowienie komornika sądowego o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego lub o nałożeniu grzywny, prawomocne postanowienie sądu o przysądzeniu własności.
Dodatkowo komornik wskazuje kwoty, które wierzyciel chce odzyskać, a także sposoby egzekucji, czyli elementy majątku dłużnika, z których komornik będzie egzekwował dług. Na przykład wynagrodzenie za pracę, rachunki bankowe czy wierzytelności, tj. świadczenia z umowy zlecenie, umowy o dzieło czy umowy najmu. Od 8 września 2016r., wierzyciel we wniosku o wszczęciu postępowania egzekucyjnego nie musi już wskazywać sposobów egzekucji, wówczas z urzędu komornik prowadzi postępowanie w zakresie wszystkich sposobów przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego, po za egzekucją z nieruchomości. W zawiadomieniu komornik pouczy strony postępowania egzekucyjnego, tj. dłużnika i wierzyciela, m.in. o sposobach zaskarżenia czynności komornika, postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności, obowiązkach i prawach wierzyciela i dłużnika.

W przypadku, gdy rodzic dziecka mimo nałożonego na niego orzeczeniem sądu obowiązku nie płaci zobowiązań alimentacyjnych, należy wraz z wyrokiem alimentacyjnym zwrócić się do komornika. Wierzyciel może udać się w tym celu do najbliższego komornika sądowego, tj. w miejscu swojego zamieszkania. Jest to znaczne ułatwienie dla wierzyciela, które w zasadniczy sposób wpływa na dynamikę postępowania egzekucyjnego. W kancelarii komornika wierzyciel wypełnia się wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Bardzo często na stronie internetowej kancelarii komornik znajdują się wzory wniosków egzekucyjnych, które można wydrukować, wypełnić a następnie odesłać za pomocą poczty tradycyjnej wraz z tytułem wykonawczym na adres kancelarii komornika. Do wniosku o wszczęcie egzekucji należy dołączyć tytuł wykonawczy w oryginale, ponieważ jego brak bezwzględnie uniemożliwia podjęcie jakichkolwiek czynności egzekucyjnych. We wniosku warto zawrzeć wszelkie znane sobie informacje dotyczące dłużnika oraz jego majątku. Informacje te przyśpieszą proces ściągania należności alimentacyjnych.

Komornik, któremu sprawa została powierzona, dokona stosownych zapytań w zakresie odnalezienia miejsca zameldowania lub pobytu dłużnika, a w przypadku bezskuteczności tych działań zwróci się o pomoc do organów ścigania. Należy jednak pamiętać, że możemy znaleźć się w sytuacji w której dłużnik alimentacyjny może nie pracować, oraz nie posiadać majątku lub wręcz ukrywać swój majątek – wtedy egzekucja może okazać się bezskuteczna. W takim przypadku, po upływie dwóch miesięcy od wszczęcia postępowania egzekucyjnego, należy zwrócić się do kancelarii komornika z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych.

Zaświadczenie to jest podstawowym dokumentem, dzięki któremu można ubiegać o świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego. Kompleksowe informacje na temat świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego można uzyskać w ośrodku pomocy społecznej.

Przypominamy, że środki z programu Rodzina 500+ nie podlegają zajęciu. Zgodnie z prawem, komornik na wniosek wierzyciela ma obowiązek zająć rachunek bankowy. W tym celu informuje o zajęciu bank. Zanim jakiekolwiek środki zostaną przekazane komornikowi na poczet długu, bank musi sprawdzić pochodzenie pieniędzy znajdujących się na koncie dłużnika. Komornik nie ma dostępu on-line do historii rachunków bankowych dłużników, a zatem nie wie skąd pochodzą środki zgromadzone na rachunkach bankowych. Stąd, to bank ma za zadanie czuwać nad tym, jakie kwoty zostają zablokowane na rachunku bankowym dłużnika.

Wolne od potrąceń z rachunku bankowego są, zgodnie z Ustawą prawo bankowe, środki pieniężne znajdujące się na rachunkach pochodzące ze świadczeń, dodatków i zasiłków itp. Bank dokonując potrąceń należności z zajętych rachunków bankowych do komornika ma obowiązek kwoty chronione ustawowo (kwoty nie podlegające zajęciu) zwalniać i wypłacać posiadaczom rachunków.‬

Jeżeli z rachunku bankowego potrącono środki pochodzące z programu 500+ należy niezwłocznie zawiadomić o tym komornika, oraz bank. Wówczas zajęte zostaną niezwłocznie zwrócone.

Wraz z umową najmu należy udać się do sądu, a po uzyskaniu tytułu wykonawczego do komornika. Zanim komornik będzie mógł przystąpić do działania, należy złożyć u niego wniosek o wszczęcie egzekucji. Uprawnienie do złożenia takiego wniosku posiada wierzyciel, a więc osoba, która chce odzyskać swoją należność.

W celu ułatwienia napisania prawidłowego wniosku egzekucyjnego w wielu kancelariach komorniczych przygotowane są wzory, w których wypełnia się tylko wskazane rubryki. Często wzory wniosków można pobrać ze stron internetowych kancelarii. Wniosek egzekucyjny sporządzony na piśmie można wysłać drogą pocztową lub złożyć w kancelarii komornika. Wniosek egzekucyjny można złożyć również ustnie do protokołu w kancelarii komornika. Wniosek taki podpisuje wierzyciel oraz osoba, która go sporządziła.

Wniosek egzekucyjny powinien zawierać takie dane jak:
• oznaczenie komornika, do którego jest on składany;
• oznaczenie wierzyciela i dłużnika (imiona, nazwiska, miejsca zamieszkania i adresy, numery PESEL lub NIP, a w przypadku osoby prawnej numer z Krajowego Rejestru Sądowego);
• wskazanie świadczenia, które ma być wyegzekwowane;
• podpis.

Do wniosku o wszczęcie egzekucji należy dołączyć tytuł wykonawczy w oryginale, ponieważ jego brak bezwzględnie uniemożliwia podjęcie jakichkolwiek czynności egzekucyjnych.